«چکیده»
دولت برنامه‌ی اصلی خود در سال 1397 را ایجاد اشتغال اعلام نموده است و لایحه‌ی بودجه‌ی 1397 را با محوریت ایجاد اشتغال تهیه و ارایه کرده است. هم‌چنین دولت از یک برنامه‌ی اشتغال با هدف ایجاد اشتغال در سال 1397 نیز رونمایی کرده است. در این گزارش این برنامه بررسی شده است.
بنابر اعلام مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری کشور در تابستان 1396 برابر با 11.7 درصد بوده است. هم‌چنین هر سال قریب یک میلیون نفر متقاضی جدید کار نیز وارد بازار کار میشوند و بنابراین برای حفظ بیکاری در سطح کنونی باید سالی یک میلیون شغل خالص ایجاد شود. این در حالی است که در خلال 12 سال منتهی به سال 1395 در مجموع به‌طور خالص در حدود دو میلیون شغل (به‌طور متوسط سالی 166 هزار شغل) ایجاد شده است.
نرخ بیکاری بالا در کشور در حالی است که نرخ مشارکت کل نیروی کار در ایران از تمام کشورها پایین‌تر است. البته در این میان نرخ مشارکت مردان در ایران تفاوت بسیار زیادی با سایر کشورها ندارد و این نرخ مشارکت زنان است که در ایران بسیار پایین است.
براساس برنامه‌ی اعلامی دولت در سال آینده یک میلیون و 34 هزار نفر شغل جدید در سال 1397 ایجاد خواهد شد. بر این اساس، میزان اشتغالی که در حوزه‌ی گردشگری، طرح‌های اشتغال‌زایی خرد، صنایع کوچک و خوشه‌های صنعتی ایجاد خواهد شد به ترتیب 172 هزار نفر، 122 هزار نفر و 74 هزار نفر خواهد بود. هم‌چنین دولت قصد دارد با سیاست‌های فعال بازار کار شامل آموزش و کارآموزی 221 هزار شغل ایجاد نماید.
منابع طرح‌های اشتغال‌زا از محل‌های مختلفی از جمله افزایش قیمت حامل‌های انرژی، برداشت از صندوق توسعه‌ی ملی، تسهیلات بانکی و هم‌چنین بودجه‌ی عمرانی و مشارکت بخش خصوصی تأمین خواهد شد.
چند نقد به این برنامه وارد است که به شرح زیر است:
1- نامشخص و غیرشفاف بودن برنامه
2- فقدان یک رویکرد فراگیر
3- عدم توجه به ضرورت تغییر ساختار و تنوع‌بخشی به تولیدات
4- خوش‌بینی زیاد در ایجاد شغل
5- عدم توجه به پایداری مشاغل
6- نحوه‌ی نامناسب و ناکارآمد تأمین مالی برنامه
به عنوان مثال، در خصوص «نامشخص و غیرشفاف بودن برنامه» باید گفت دولت در«چشم‌انداز کلی برنامه‌ی اشتغال دولت»، جمع اشتغال ایجادی در سال 1397 را 1/034/000 نفر و جمع کل هزینه ها را 67/4 هزار میلیارد تومان اعلام کرده است. اما در نمودار «تجهیز منابع سرمایه‌گذاری در بودجه‌ی 1397» منابع 327/7 هزار میلیارد تومان و جمع اشتغال نیز همان 1/034/000 نفر اعلام شده است. در برنامه‌ی دولت در توضیح این تفاوت 260 هزار میلیاردی تنها به ذکر این مسئله بسنده شده است که سایر مبالغ در «سایر رسته های منتخب در برنامه‌ی اشتغال فراگیر» هزینه خواهد شد.
برای دریافت متن این مقاله روی عنوان مقاله‌ی زیر کلیک کنید.
بررسی برنامه‌ی اشتغال دولت در سال 1397
گروه مشاوران مدیریت و مطالعات راهبردی
